Roma Hukukunda Hak / Fiil Ehliyeti durumu

Hak Ehliyeti haklardan yararlanma ve borçlara sahip olabilme ehliyetidir.
Roma Hukukuna göre bir kimsenin hak ehliyetine sahip olabilmesi o kişinin hukuk düzeni içerisinde yerini belirleyen 3 status 'a sahip olması gerekiyordu : 

1- Status Libertatis : Özgürlük durumu
Hak ehliyetinin birinci şartıdır;
Sonradan özgürlüklerini kazanan kişiler (azatlılar) bazı sınırlandırmalara tâbidirler.

2- Status Civitatis : Vatandaşlık durumu
Hak ehliyetinin ikinci şartıdır;
Roma vatandaşlığıdır;
Hürriyet ve vatandaşlık birbirine sıkı şekilde bağlıdır;
Sadece Roma vatandaşları hukuk düzeninin kendilerine sağladığı haklardan yararlanabilir. 

3- Status Familiae : Aile durumu
Hür Roma vatandaşı ancak sui iuris ise hak ehliyetine sahiptir;
Suis iuris'ler hiç kimsenin hakimiyeti altında olmayan erkek ve kadınlardır;
Yaşla ilgisi yoktur.

Kişinin hukuk düzeni karşısında yerini belirleyen bu status 'lar değişebilir.
Status 'daki değişiklilere capitis demunitio denir.

Hürriyetin kaybı : capitis demunitio maxima --> en ağır status kaybıdır, diğer iki status bununla birlikte kaybedilir.

Vatandaşlığın kaybedilmesi : capitis demunitio media --> hürriyeti etkilemez kişi hür kalmaya devam eder.

Aile durumundaki değişiklik : capitis demunitio minima --> kişinin bir başkasının hürriyetine girerek alieni iuris olmasıdır : hak ehliyetini kaybetmesine yol açar.

NİŞANLANMA

Nişanlama da evlilikteki engellerin aynısı uygulanır,
Nişanlanma bir evlenme vaadidir,
Evlenme isteğinin açıklamasıdır,
Birbirini tanıma olanağı yaratır,
Birbirinin ailelerini tanıma olanağı sağlar,
Hukuki bir ilişkidir,
Bir Medeni Hukuk sözleşmesidir (özeldir),
Şekle bağlı değildir,
Yüzük-Tören şart değildir, ama nişanlanmanın isğpatı gerektiğinde bulunması önemlidir.
İrade açıklaması açık veya zımni olabilir.
Ayırt etme gücü gerektirir,
Yasal temsilcinin rızasını gerektirir sınırlı ehliyetsizse,
Sınırlı ehliyetsiz kısıtlı ise yasal temsilcinin rızası gerekir,
Evli olma - evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığının bulunması - MK129'daki şartlar varsa nişanlanma geçersizdir.


B. Evlenme engelleri
I. Hısımlık
Madde 129- Aşağıdaki kimseler arasında evlenme yasaktır:
1. Üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında,
2. Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu veya altsoyu arasında,
3. Evlât edinen ile evlâtlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında.

EVLENME 
(http://www.hukuki.net/showthread.php?101888-Bir-erkek-amca-hala-teyze-veya-dayi-kizi-ile-evlenmek-isterse-medeni-kanun-ne-yapabilir)
hukuki.net sitesinden aldığım alıntıları iletiyorum :

Soru:
Alıntıdır :
MADDE 129.- Aşağıdaki kimseler arasında evlenme yasaktır:

1. Üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında,

2. Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu veya altsoyu arasında,

3. Evlât edinen ile evlâtlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında.
Zaten bunu belirtiyor.

Peki oldu da bir erkek teyze veya dayısının kızı ile evlenmeye kalktı diyelim.

Belediye bu nikahı kıyarmı , medeni kanun buna izin verirmi ? 
Yoksa olmaz arkadaşım bu senin amca , hala , dayı veya teyze kızın bunlarla evlenemezsin medeni kanunda şu madde var. Evlenmeniz yasak sizin başvurunuzu reddediyorum mu der ?

Muhakkak ülkemizde her bölgeye göre bunlar farklı yorumlanır bizde de 
Amca,hala,dayı,teyze zaten evlenilmez öyle bir şey olmaz. Bunların çocukları ise kardeş gibidir ve evlenilmez.

Sadece konuyu okurken merak ettim o yüzden soruyorum.

İlgili erkek illede ben amcamın veya teyzemin veya dayımın veya halamın kızı ile evlenicem diye tutturdu diyelim.Yaşlarıda ikisinin 18 ve üzeri diyelim.

Böyle bir durumda resmi nikah kıyılırmı , bunlara başvurmaları halinde evlenme cüzdanı verilirmi sonuç ne olur ?

Cevap :
Alıntıdır :

Üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında,

Anlamı; amca, dayı, hala, ve teyzeler yeğenleri ile evlenemez. Bu kadar basit..

benim yorumum : iki saattir anlamaya çalışıyorum "yeğen" nedir diye ki bana göre kardeş çocukları yeğen olur, ama bazen hala/teyze/dayı/amca çocukları da kuzen olmalarına rağmen türkçede "yeğen" deniyor...

Sonuçta anladım ki kuzenler aralarında evlenebiliyorlarmış :))) komik geldi...