Roma Hukukunda Hak / Fiil Ehliyeti durumu
Hak Ehliyeti haklardan yararlanma ve borçlara sahip olabilme ehliyetidir.
Roma Hukukuna göre bir kimsenin hak ehliyetine sahip olabilmesi o kişinin hukuk düzeni içerisinde yerini belirleyen 3 status 'a sahip olması gerekiyordu :
1- Status Libertatis : Özgürlük durumu
Hak ehliyetinin birinci şartıdır;
Sonradan özgürlüklerini kazanan kişiler (azatlılar) bazı sınırlandırmalara tâbidirler.
2- Status Civitatis : Vatandaşlık durumu
Hak ehliyetinin ikinci şartıdır;
Roma vatandaşlığıdır;
Hürriyet ve vatandaşlık birbirine sıkı şekilde bağlıdır;
Sadece Roma vatandaşları hukuk düzeninin kendilerine sağladığı haklardan yararlanabilir.
3- Status Familiae : Aile durumu
Hür Roma vatandaşı ancak sui iuris ise hak ehliyetine sahiptir;
Suis iuris'ler hiç kimsenin hakimiyeti altında olmayan erkek ve kadınlardır;
Yaşla ilgisi yoktur.
Kişinin hukuk düzeni karşısında yerini belirleyen bu status 'lar değişebilir.
Status 'daki değişiklilere capitis demunitio denir.
Hürriyetin kaybı : capitis demunitio maxima --> en ağır status kaybıdır, diğer iki status bununla birlikte kaybedilir.
Vatandaşlığın kaybedilmesi : capitis demunitio media --> hürriyeti etkilemez kişi hür kalmaya devam eder.
Aile durumundaki değişiklik : capitis demunitio minima --> kişinin bir başkasının hürriyetine girerek alieni iuris olmasıdır : hak ehliyetini kaybetmesine yol açar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder